سعید نیازی - استادیار مهندسی مکانیک، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس
هیمن عارفی - کارشناس ارشد بازرسی فنی، شرکت انتقال گاز ایران

امروزه انتقال ایمن و ارزان انرژی پاک در جای جای این کره خاکی از اهمیت روز افزون برخوردار می باشد. در این راستا نقش خطوط لوله انتقال گاز به عنوان یکی از راه های ارزان و ایمن انتقال انرژی پاک گاز طبیعی جایگاه ویژه ای را دارا است. خطوط لوله مدفون همانند هر سیستم مهندسی، برای حفظ ایمنی فرآیند، ارتقای سطح اطمینان و کاهش ریسک های آسیب به انسان و محیط زیست، نیازمند نگهداری و تعمیر می باشد. از مهمترین آسیب های وارده بر خطوط لوله فلزی مدفون ، خوردگی خارجی است که سالیانه هزینه هنگفتی جهت تعمیرات، به شرکت های بهره بردار تحمیل می نماید. ارزیابی واقعی میزان تعمیرات ناشی از خوردگی ، یکی از دغدغه های شرکت های مذکور بوده است زیرا به صورت مستقیم در کاهش ریسک ایمنی (آسیب به محیط زیست و انسان)، عملیاتی (تعمیرات اضطراری) و هزینه سرانه انرژی منتقله موثر می باشد. در این تحقیق پس از معرفی اجمالی مدل های مختلف ارزیابی استحکام باقیمانده لوله دچار خوردگی، معیار تعمیراتی ERF که در شرکت های بهره برداری به عنوان مبنای تعیین مقدار تعمیر مورد نیاز بکار می رود، به صورت کامل معرفی و سپس معیار تعمیراتی جدید H-ERF که میزان واقعی تری برای تخمین فشار شکست خطوط لوله فولادی خورده شده است، ارائه می گردد. در گام بعدی به منظور مقایسه، یک نمونه گزارش بازرسی بدست آمده از یک خط لوله ی واقعی انتقال گاز، بوسیله دو معیار ارزیابی گردیده و میزان تعمیرات ناشی از آنها با هم مقایسه می گردد. معیار H-ERF ضمن دخیل کردن چقرمگی بالاتر لوله های نسل جدید دهه های اخیر و همچنین مشخصات مختص به ابزارهای اندازه گیری خوردگی (پیگ هوشمند)، میزان بهینه تری ( در حدود 26%) جهت تخمین فشار شکست لوله بدست داده و در مقایسه با معیار ERF هزینه های واقعی تری جهت تعمیرات خوردگی به شرکت های بهره بردار ارائه می نماید. معیار جدید در کنار مزایای فوق دچار مقداری خطای پیش بینی است که در تحقیقات بعدی و با در نظر گرفتن سایر عوامل موثر بر استحکام باقیمانده (همانند اثر خاک و پوشش) قابل بهبود می باشد.

خط لوله فولادی مدفون، خوردگی خارجی، معیار ERF، H-ERF، تعمیر خوردگی