طاهره باقری - مرکز تحقیقات آبهای دور، موسسه تحقیقات شیلات ایران، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، ایران.
سیدعلی اکبر هدایتی - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیطزیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان ایران.

هدف این مطالعه مقایسه اثرات فلز سنگین روی و نانوذره آن بر بافت آبشش سیاه ماهی رازی ( Capoeta (razi است. تعداد 70 قطعه سیاه ماهی از رودخانه ی زرین گل استان گلستان صیدشده و پس از تیمار بندی به مدت چهارده روز در دو گروه سولفات روی و نانواکسید روی در غلظتهای 5 )، 20 ، 40 و 100 میلیگرم در لیتر) و یک تیمار شاهد قرار گرفت. پس از تثبیت نمونهها در فرمالین، از بافت آبشش برش بافتی تهیه گردید. عوارض مشاهده شده سولفات روی در مجموع نسبتا0 شدید و در نانواکسید روی در حد متوسط بود که شامل: نکروز لاملاهای ثانویه، هایپرپلازی، هایپرتروفی و چسبیدگی لاملاهای ثانویه در آبششها بود. نتایج نشان داد بافت آبشش ماهیهایی که در معرض سولفات روی قرار گرفتند ناهنجاریهای شدیدی را نسبت به تیمار شاهد نشان دادند. با افزایش غلظت سولفات روی این عوارض بیشتر مشاهده شد، در مقابل نمونه هایی که در معرض نانو روی قرار گرفتند، با افزایش غلظت به صورت تدریجی عوارض هیستوپاتولوژی را نشان دادند و شدت تخریب آبشش هایی که در معرض نانو روی بودند نسبت به سولفات روی کمتر دیده شد. در مجموع نانوذرات روی اثرات مخربی کمتری داشته و جهت کاربرد در صنایع پیشنهاد میشوند.

آبشش، سیاه ماهی، سولفات روی، نانوذره روی.