محمد سلیقه - دانشیار دانشگاه خوارزمی تهران

هدف از این پژوهش، تعیین تاثیر تغییرات اقلیمی دوران اخیر در افزایش وردایی و میانگین ترازهای ارتفاع ژئوپتانسیل سطوح میانی تروپوسفر ایران و تغییرات در الگوهای فشار سطح زمین در سه ماه فصل زمستان (دوره بارشی ایران) می باشد. بدین منظور از داده های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال و داده های فشار تراز دریا استفاده شد. سپس دو بازه زمانی ده ساله (بازه اول از 1948 تا 1957 و بازه دوم از 2008 تا 2017 میلادی) انتخاب شدند. مقایسه این دو بازه زمانی، مبنای تعیین کننده مقدار تغییرات رخداده در ترازهای پایینی و میانی تروپوسفر ایران بوده است. داده های مورد استفاده داده های باز کاوی شده مرکز ملی اقیانوس شناسی ایالات متحده آمریکا بوده است. نتایج تحقیق نشان داد که وردایی در ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکالی در نیمه شمالی بیش از نیمه جنوبی ایران است. در تمام ماه های فصل سرد سال بین بازه اول و دوم تغییرات قابل ملاحظه ای در واریانس ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال مشاهده شد. افزایش واریانس ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال در بازه دوم بویژه در نیمه شمالی، که به ایام اخیر نزدیک تر است، ناشی از افزایش دمای سیاره زمین و به دنبال آن افزایش شرایط فرین های آب و هوایی ناشی از تغییرات اقلیمی دوران اخیر است.

وردایی، ارتفاع ژئوپتانسیل، تغییر اقلیم، مراکز فشار