مهدی مدیری - دانشیار برنامه ریزی شهری دانشگاه صنعتی مالک اشتر
یاور علی نیا - کارشناس ارشد جغرافیا و پژوهشگر حوزه جغرافیای سیاسی دانشگاه تبریز
محمود نورانی - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دانشگاه خوارزمی
مجید خانمحمدی - دانشجوی دکتری ژئومرفولوژی، دانشگاه خوارزمی

پایتخت نقش اساسی در زندگی باشندگان آن دارد و در اولین نگاه مرکز تجمع قدرت سیاسی، فرهنگی، علمی و اقتصادی دولت ها می باشد. با توجه به اهمیت و نقش پایتخت، در گذشته جغرافی دانان در حوزه های مختلف اعم از شهری، سیاسی، آمایشی، اقتصادی، فرهنگی و...به بررسی و آسیب شناسی مسائل مختلف پایتخت ها پرداخته اند. هدف اصلی پژوهش پیش رو شناخت تحولات کمی و کیفی شهر تهران به عنوان یک کلان شهر و پایتخت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و هم چنین تحلیل شیوه های تعادل بخشی و ساماندهی سیاسی فضایی شهر تهران در دهه ی پیش رو و نهایتا ارائه راهکارهایی برای سامان دهی مطلوب و بهینه به شهر تهران به عنوان پایتخت کشور می باشد. تهران با توجه به نقش قانونی خود به عنوان پایتخت سیاسی کشور و نقش های دیگری که به تدریج و در اثر اعمال سیاست های تمرکز گرایی دولت به عنوان پایتخت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورداشته، همواره با چالش ها و مشکلات فراوان مواجه بوده است. روش پژوهش به صورت کاربردی توسعه ای و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی است. بخش های نظری پژوهش به صورت کتابخانه ای و با استفاده از منابع داخلی و خارجی صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که استقرار دراز مدت دولت مرکزی در تهران، ساختار سیاسی و اداری متمرکزی را در این شهر پایه ریزی نموده است که نتیجه طبیعی آن زهکش نمودن بخش وسیعی از جمعیت، فعالیت و امکانات به این محدوده جغرافیایی بوده است. به گونه ای که اغلب امکانات مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یا در تهران متمرکز هستند و یا از تهران کنترل می گردند، به همین دلیل مهم ترین راه حل برون رفت از این وضعیت تمرکز زدایی ضربتی و ساماندهیکارکردهای تهران می باشد.

تمرکز زدایی، ساماندهی سیاسی فضایی، پایتخت وکلانشهر تهران