مجید محسنی - دانشجوی دکتری، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک دانشگاه صنعتی شاهرود
محمد عطایی - استاد، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود
رضا کاکایی - استاد، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود

پدیده اضافه شکست و ریزش سقف و دیواره های کارگاه های استخراج در معادن زیرزمینی، سبب بروز ترقیق غیرطراحی و افت عیار ماده معدنی استخراجی می شود. مکانیسم پیچیده ایجاد ترقیق غیرطراحی که از تاثیر پارامترهای مختلف و اندرکنش بین آنها حاصل می شود سبب عدم امکان ارائه مدل پیش بینی ترقیق غیرطراحی با دقت کافی از طریق روش های غیرسیستمی می گردد. در این مقاله با استفاده از رویکرد سیستم های مهندسی سنگ که در آن اندرکنش بین پارامترها در نظر گرفته می شود، مدلی با دقت بالا برای اینهدف ارائه شده است. به این منظور پس از انتخاب 8 پارامتر، به عنوان مهم ترین پارامترهای موثر در ایجاد ترقیق غیرطراحی، مراحل روش مذکور شامل تشکیل ماتریس اندرکنش، کدگذاری ماتریس و تشکیل جدول رده بندی، اندیس ترقیق غیرطراحی 24 کارگاه از مجموعه معادن منگنز ونارچ محاسبه شده است. در ادامه با استفاده از سیستم مانیتورینگ فضای حفاری، مقادیر واقعی ترقیق غیرطراحی هر کارگاه اندازه گیری شده و از آنجا مدل پیش بینی ترقیق غیرطراحی بر اساس اندیس ترقیق غیرطراحی به دست آمده است. مدل مذکور که یک رابطه توانی است دارای ضریب تعیین 0/89، ریشه میانگین مربعات خطاها 0/034، میانگین درصد مطلق خطاها 0/089 و درصد واریانس 87 می باشد. در پایان با استفاده از این مدل، مقدار ترقیق غیرطراحی 9 کارگاه جدید (غیر از 24 کارگاه مذکور) پیش بینی و با مقادیر واقعی اندازه گیری شده مورد مقایسه قرار گرفت. ضریب تعیین این پیش بینی برابر با 0/95 بوده که این نشان دهنده کارآیی بالای مدل و رویکرد سیستمی در پیش بینی ترقیق غیرطراحی کارگاه های استخراج زیرزمینی می باشد

کارگاه استخراج زیرزمینی، اضافه شکست و ریزش، مدل سازی ترقیق غیرطراحی، سیستم های مهندسی سنگ