اعظم فروغی پویا - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
عباس نیکبخت - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
محمد امیر مشهدی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

 پژوهش­ حاضر ­به بررسی ­و مقایسه ساختاری ­یک­ غزل از حافظ­ و دیگری از نشاط اصفهانی پرداخته است، که غزل نشاط به تقلید ­از غزل حافظ سروده شده است. بررسی ساختاری از رویکردهای جدید در نقد ادبی است که همگام با پیشرفت­­های زبان شناسی نوین ظهور یافت، این رویکرد متاثرازدیدگاه­های ساختارگرای قرن بیستم (پراگ) و­ مبتنی بر­این اصل است که برای نقد و بررسی ساختاری یک اثر، باید اجزای آن را در ارتباط با کل سیستم بررسی کرد و هدف آن­، تعیین تناسب اجزا با کل سازه های متن است. تحلیل عناصر یک متن و تاثیر­آن­ در محتوای شعر، باعث دقت بیشتر­منتقد در­بیان شاعر­می­شود. این پژوهش به منظور بررسی ساختاری و­ با شیوه تحلیل مقایسه ای در جهت این امر که؛از لحاظ ساختار و ارتباط عناصر کدام غزل منسجم­تر از دیگری است پس از ­اشاره ­به تعاریف ساختار، مکتب ساختار­گرا و ارائه ویژگی­های ساختاری، به­تحلیل­اجزای هر دو متن از لحاظ توازن­ها و قاعده­کاهی­ها، تناسب میان اجزاء و محتوا پرداخته است. تحلیل­ها حاکی­از آن است که هر دو شاعر بین عناصر صوری و معنایی شعر برای انتقال پیام، ارتباط برقرار کرده اند،­ اما میزان تناسب در غزل حافظ، به دلیل هنجار گریزی­ها و قاعده­کاهی­های آوایی، واژگانی و بلاغی نمود بیشتری دارد.

فرمالیسم, بررسی ساختاری, غزل, حافظ, نشاط اصفهانی