پرند فیاض منش - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان
علی صفایی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان
رضا چراغی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

نشانه های بلاغی، نقشی برجسته در فرآیند شکل گیری محتوا دارند و متناسب با محدوده رمزگانی بافت متنی از آن ها استفاده می شود. شمس لنگرودی از شاعران معاصر ایران است که در شعرش متناسب با محتوا و هدف، استفاده­ای قابل بررسی از نشانه های بلاغی دارد. با توجه به ارتباط بارز عاشقانه­های شمس با این نشانه­ها، مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، نشانه های بلاغی پرکاربرد و نقش و کارکرد تعیین کننده آن ها را در شعر شمس  بررسی می­کند. تحلیل اشعار عاشقانه شمس، نشان می دهد محتوای عاشقانه ها دارای سه ضلع برجسته معشوق، عشق و شعر در یک مثلث عاشقانه است که شاعر از انواع نشانه های بلاغی برای تشریح آن استفاده نموده است. پربسامدترین نشانه ها در این اشعار در دو بخش نشانه های شمایلی و نمایه ای قرار می گیرد که به ترتیب، شامل تناسب، هم حروفی، تشبیه، استعاره مکنیه و مصرحه ، تکرار در سطح جمله و نشانه های بلاغی سبک ساز در این سروده ها به ترتیب: تناسب، هم حروفی و تشبیه است که در گسترش و تقویت نظام عاطفی مسلط بر عاشقانه ها نقش دارند. همچنین تراکم و ترکیب نشانه ها، خوشه های نشانه ای را پدید آورده است که تاییدی بر وجود رمزگان بلاغی در این سروده ها است. کارکرد نشانه ها و خوشه ها مخاطب را  با  شعر شمس، دنیای ذهنی و تجربه های زیستمانی او آشنا می­کند.

نشانه شناسی, نشانه های بلاغی, شعر معاصر فارسی, عاشقانه ها, شمس لنگرودی