پروین گلی زاده - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز
قدرت اله ضرونی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز
علی یاری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

اخوانیه و اخوانیه­سرایی یکی از گونه­های دیرپای ادبیات فارسی و جزو زیرشاخه­های ادب غنایی است که شاعران از سده­های نخستین ادب فارسی، بدان توجه داشته اند. اخوانیه به اشعاری گفته می­شود که میان دو شاعر که با یکدیگر رابطه­ی دوستی و برادری دارند، رد و بدل می­شود. درون مایه­ی اخوانیه­ها بسیار گسترده است؛ اما بیشتر حول محورهای: ستایش از دوستان اهل فضل و ادب، احوال پرسی­های دوستانه، شکوه و گلایه­های خصوصی، شکایت از روزگار و اهل روزگار، طنز و طیبت و... می­چرخد. پژوهشگران و محققان ادب فارسی اعتنای چندانی به این خرده ژانر ادبی نداشته اند و تحقیقات بسیار کمی در این زمینه به سامان رسانده اند. در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی، ضمن بررسی اجمالی تاریخچه­ی اخوانیه، نمونه­های آن را در آثار شاعران معاصر بررسی و گونه­های مختلف آن را دسته­بندی کرده­ایم. نتایج این پژوهش نشان می دهد گسترش ابزارهای گوناگون ارتباطی در روزگار معاصر، از رونق اخوانیه سرایی کم نکرده است. نیز، با وجود دگرگونی های بسیاری که ساخت و درون مایه ی شعر فارسی در سده ی حاضر به خود دیده است و بسیاری از قالب های کهن و گونه های ادبی در برابر تحولات شعر نوگرا به ورطه ی فراموشی سپرده شده اند، شاعران معاصر به شکلی بسیار گسترده، به سنت اخوانیه سرایی توجه داشته اند.

شعر معاصر, نامه نگاری, اخوانیه, اخوانیه سرایی