بررسی ساختار داستان غنایی- حماسی زال و رودابه )با تکیه بر جنبه های غنایی آن(

داستان زال و رودابه، نخستین داستان عاشقانه ی شاهنامه ی فردوسی است که شکل غنایی حماسی داردو در آن عشق زمینی به صورت طبیعی و منطقی جلوه یافته است. باید توجه داشت که در چنین داستان­هایی، شاعر  در جریان روایت و انتقال میراث گذشتگان به نسل­های بعدی چندان تصرف نمی­کند و کمتر عواطف و احساسات خود را بروز می­دهد اما از حیث توصیف و صور خیال که بیانگر میزان قدرت و مهارت شاعر در سرودن شعر است، می­کوشد تا به شیوه ی هنری به بیان وقایع و رویدادهای داستان بپردازد. در این نوشتار، ساختار داستان زال و رودابه با تکیه بر جنبه­های غنایی آن، به شیوه ی توصیفی تحلیلی در دو بخش مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بخش نخست به ترکیب و بافت داستان اختصاص دارد که شامل قالب، موضوع و شیوه ی بیان، گفتگوها، شخصیت­ها و قهرمانان داستان می­شود که تقریبا تمامی مولفه­های شعر غنایی را از این حیث داراست. در بخش دوم به مساله توصیف و نقش صور خیال در حماسی یا غنایی کردن داستان پرداخته شده است. در برخی موارد از جمله مجاز مرسل و تشبیه با توجه به بسامد این دو عنصر، داستان شکل حماسی غنایی خود را حفظ کرده است. ولی از لحاظ استعاره ی مصرحه، غلبه با جنبه­های غنایی است و بیشتر استعاره­ها مربوط به معشوق (رودابه) است. از حیث کنایه نیز غلبه با کنایاتی است که دارای مفهوم حماسی است.

Keywords:

فردوسی , ادب غنایی , داستان زال و رودابه , ساختار داستان , توصیف , صور خیال