احمد رضایی

ساقی  نامه  یکی  از گونه های ادبیات  غنایی در قالب  مثنوی است که  در بردارنده ی مضامینی  مانند سرخوشی، اغتنام فرصت، و نیز گاهی متضمن  مواعظ و نکته های اخلاقی و حکمی است؛ یکی از ساقی نامه هایی که  می توان آن  را از حیث درونمایه  و مضمون متفاوت با نمونه های پیشین دانست، ساقی نامه ملک الشعرای بهار است؛ بهار با توجه  به زمینه  شعری  خویش و نیز  اوضاع اجتماعی، ساقی نامه ای با درونمایه ای  اجتماعی و  سیاسی سروده است. در این پژوهش ضمن سیری اجمالی در ساقی نامه سرایی و بیان  ویژگی­های آن، دستگاه­های مختلف ساقی نامه بهار  را با  روش تحلیل ساختاری  متن بررسی نموده و نشان داده­ایم بهار  با استفاده از زمینه اجتماعی، قالبی کاملا غنایی را در خدمت  موضوعی کاملا اجتماعی به کار گرفته است. حذف  در   دستگاه   عروضی، انواع تکرار های آوایی و واژگانی، واژگان ساده و  کاربرد  اسامی مختلف حماسی و تاریخی، سادگی دستگاه نحوی و بلاغی  و تناسب زمان  از مختصات این اثر است؛ می توان گفت مجموع این عوامل نشان می دهد دستگاه­های مختلف متن در ارتباط با موضوع از انسجام مطلوبی برخوردارند.

ساقی نامه, تحلیل, ساختار, بهار