ایمان فرزین - دانشجوی دکتری، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
امیررضا ممدوحی - دانشیار، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

انتخاب مقصد و شیوه نقش مهمی در تحلیل تقاضای سفر و در پی آن ارزیابی سیاست­ها ایفا می­کند. اکثر محققان به منظور بررسی این دو انتخاب از مدل لوجیت چندجمله­ای استفاده نموده­اند که از ضعف در نظرگیری توزیع مستقل و یکسان گامبل برای تمامی عبارت­های خطای تابع مطلوبیت رنج می­برد. به این سبب این مدل قادر به بررسی ناهمگونی غیر سیستماتیک گزینه­ها نیست. مدل مقدار حدی با ناهمسانی واریانس با فرض توزیع مستقل و غیر یکسان گامبل قادر به تحلیل گزینه­هایی با مطلوبیت ناهمگون غیر سیستماتیک است. هدف از این مقاله تحلیل ناهمگونی و مقایسه مدل­های لوجیت چندجمله­ای و مقدار حدی با ناهمسانی واریانس در انتخاب مقصد، شیوه و هم زمان مقصد- شیوه است که برای نمونه موردی سفرهای خرید ساکنین شهر قزوین اجرا می­شود. در این مقاله سه گزینه انتخاب مقصد بر اساس فاصله محل خرید تا محل سکونت و سه گزینه پیاده­روی، اتومبیل شخصی و اتوبوس برای شیوه سفر (جمعا 9 گزینه در انتخاب هم زمان مقصد- شیوه سفر) منظور می­شود. نتایج مقایسه مدل­های پرداخت­شده برای 1570 نفر- سفر بر اساس ضوابط گوناگون (مانند مقدار لگاریتم احتمال و ضریب نیکویی برازش)، حاکی از برتری مدل مقدار حدی با ناهمسانی واریانس در انتخاب مقصد و انتخاب شیوه و برتری مدل لوجیت چندجمله­ای در انتخاب هم زمان مقصد- شیوه است. مشاهده می­شود که با افزایش تعداد گزینه­ها، فرض توزیع مستقل و غیر یکسان عبارت خطا باعث افزایش قدرت توضیح­دهندگی مدل نمی­گردد و سفر کنندگان در طی فرآیند تصمیم­گیری عوامل مشاهده نشده در توابع مطلوبیت را مستقل و با توزیع یکسان در نظر می­گیرند. نتایج این مقاله از محدودیت­های روی گزینه­ها کاسته و محقق را قادر به در نظر گرفتن گزینه­های متفاوت­تر و به تبع آن نزدیک­تر به واقعیت می­سازد.    

انتخاب مقصد, انتخاب شیوه, انتخاب هم زمان مقصد- شیوه, مدل لوجیت چندجمله­ای, مدل مقدار حدی با ناهمسانی واریانس