فاطمه امراله زاده - دانشجوی دکتری عرفان اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران،
انشاالله رحمتی - دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران |

مقاله حاضر می کوشد تا ضمن واکاوی حقیقت واژه قرآنی عرش ، به ایضاح معنای حقیقی و مجازی آن پرداخته و تاویل عرش، موضوع استوای حق بر عرش و رابطه آن با انسان کامل در کلام ابن عربی و امام در مکتب شیعه و تفسیر مفسرین حکمت متعالیه از عرش در آیات کریمه قرآن را بررسی کرده و سپس به تبیین معانی واژه عرشه، آرکه و آرخه لاتین بپردازد. در واقع، همان گونه که عرش در قرآن کریم به معنای حقیقی عرش الله که همان مبدا المبادی آفرینش است و به معنای مجازی (مثل جنات معروشات یا سقف خانه ها) نیز به کار رفته است، واژه آرخه نیز به معنای مبدا آفرینش در فلسفه یونان و نیز طاقی و طاقچه در هنر معماری است. در پاسخ به این پرسش که چرا عرش در معانی گوناگون به کار رفته است، می توان - برمبنای اصل مراتب وجود در حکمت متعالیه - گفت که حقیقت عرش در هر مرتبه ای از نشئات وجودی، ظهوری متناسب با آن حقیقت دارد و ظهور ناسوتی عرش در عالم، معابد و مساجد، در انفس، وجود عنصری پیامبر و امام و به تبع در انسان های پیرو آنهاست.

عرش, ابن عربی, انسان کامل, حکمت متعالیه, آرخه, معماری آئینی