زینب ابوالقاسمی دهاقانی - دکتری فلسفه از دانشگاه تربیت مدرس
محمد سعیدی مهر - استاد فلسفه دانشگاه تربیت مدرس

ناسازگارباوری اختیارگرا ، تعین علی حاکم بر تمام رخدادهای عالم را مانعی جدی بر سر راه اختیار فاعل می داند. از این رو، ذیل سه رویکرد نامتعین انگاری صرف ، علیت نامتعین رخدادها و علیت فاعل به دنبال راهی جهت تامین اختیار انسان است. در پژوهش حاضر به دیدگاه نظریه پردازان اصلی این سه حوزه اشاره کرده و به تبیین و نقد آن ها می پردازیم. سپس با اتکا به تعریف اختیار بر مبنای دو اصل وجود جایگزین های محتمل در لحظه انتخاب و کنترل فعالانه فاعل نسبت به فعل ؛ نشان خواهیم دا د که تنها علیت فاعل ، موفق به ارائه تصویری معقول از فاعلیت اختیاری انسان می شود؛ زیرا دیدگاه های رقیبش از نقش فاعل در کنترل و هدایت فعل اختیاری غفلت کرده و فعل اختیاری را صرفا به فعلی اتفاقی و تصادفی تقلیل می دهند. علیت فاعل با انکار انحصار نقش علیت برای رخدادها، مدعی است که آدمی در اراده کردن تنها متاثر از رخدادهای پیرامون خود نیست، بلکه بالذات و با قوای علی ای که دارد ، حداقل علت ایجاد یکی از رخدادهای نفسانی ای می شود که آغازگر فرایند تحقق فعل خارجی است. از این رو، به رغم تعین علی او حقیقتا مختار است و هدایت و کنترل فعلش را در دست دارد.  

ناسازگارباروی , اختیار , علیت فاعل , علیت نامتعین رخدادها , نا متعین انگاری صرف