علی خراسانی - استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

وهابیان و اسلاف آنان، به شماری از آیات قرآن کریم؛ ازجمله آیه 31 سوره یونس استناد کرده و بر این نکته پای فشرده اند که: مشرکان صدر اسلام به توحید در ربوبیت اعتقاد داشتند و تنها دلیل شرک آنان، شرک در عبادت و واسطه قرار دادن بت ها برای تقرب به خدا بوده است. وهابیان با توسعه در مفهوم عبادت و ادعای توحید ربوبی برای مشرکان عصر نزول نتیجه گرفته اند که مسلمانانی که اولیای الهی را واسطه بین خود و خدا قرار می دهند، همانند مشرکان صدر اسلام به شرک عبادی گرفتار شده اند. مفسران فریقین با استناد به آیات پرشماری ازجمله آیه واتخذوا من دون الله آلهه لعلهم ینصرون (یس: 36 و 74) و نیز گزارش های تاریخی فراوان که بیانگر استمداد و استعانت مشرکان از بت ها می باشد، بر شرک ربوبی مشرکان معاصر بعثت تاکید کرده اند. مفسران شیعه و سنی با بهره مندی از آیه 31 سوره یونس پاسخ هایی را ارائه داده اند. برخی اعتراف مشرکان به ربوبیت را دروغ و غیرواقعی دانسته اند. برخی گفته اند اعتراف در این آیه، مشروط به شرط محذوف انصاف و تامل است. شماری این اعتراف را از سر ناچاری دانسته اند و برخی دیگر گفته اند: اگرچه مشرکان به ربوبیت خدا اقرار کرده اند ولی با این وجود به توحید در ربوبیت قائل نبوده و به ربوبیت رب الارباب قائل بودند.  

قرآن, وهابیت, شرک عبادی, شرک ربوبی, مشرکان عصر نزول, آیه 31 سوره یونس, تفسیر تطبیقی