یوسف گرجی مهلبانی - عضو هیئت علمی و دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
زهرا متولی الموتی - کارشناسی ارشد معماری دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

سازگاری معماری با محیط و بستر خود، یکی از اصول بسیار ضروری می باشد . در واقع نوع معماری برگرفته از محیطی است که در آن شکل می گیرد و هنگامی که بستر از جنس کوه و کوهستان باشد، وجود این نوع سازگاری، به مراتب بیشتر اهمیت می یابد. در این میان، مسکن روستایی که حدود یک سوم از جمعیت کل کشور را در خود جای داده است، دارای ویژگی های کالبدی مختلفی است که تحت تاثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی مختلف و در پاسخ به مجموعه نیازهای زیستبوم روستا شکل گرفته است. هر چند در شکل گیری مساکن روستایی و به خصوص در معماری و آرایش درونی آنها، عواملی چون اقلیم، مصالح، نوع معیشت، شرایط اجتماعی - فرهنگی حاکم و جزء آن نقش اساسی ایفا می کنند، اما ناگفته پیداست که بسیاری از عوامل مذکور از توپوگرافی روستا تاثیرپذیرند؛ زیرا توپوگرافی منطقه اغلب در معماری مسکن و حتی نوع مصالح به کار برده شده در آن نیز تاثیرگذار است. در این میان، بررسی مناطق کوهستانی استان قزوین نشان می دهد که بخش اعظم این مناطق را سکونتگاه های روستایی با معماری پلکانی تشکیل می دهد. اما معماری بومی بسیاری از این سکونتگاه ها با گذشت زمان و به تدریج، از بین رفته اند؛ مطالعات صورت گرفته حاکیست که معماری گذشته و موجود در این مناطق، سازگار با بستر و محیط خود بوده؛ از این رو این پژوهش با هدف دستیابی به عوامل موثر به منظور ایجاد سکونتگاه های مطلوب و سازگار با طبیعت این منطقه می باشد. روش تحقیق بر پایه مطالعات اسنادی و میدانی است و یافته ها حاکی از توجه لازم به طراحی پایدار متناسب با عوامل متعدد اقلیمی، فرهنگی و اقتصادی است.

سکونت، روستا، مناطق کوهستانی، قزوین.