جمشید حاتم - هیات علمی گروه عکاسی دانشکده هنر تهران مرکز دانشگاه آزاد اسلامی
نازنین داوری - مدرس گروه عکاسی دانشکده هنر دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی

شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی قرن بیستم، سبب ساز ظهور ذهنیت هنرمند، بازگشت به فردگانی، و تلاش برای یک پارچه سازی ضمیرخودآگاه و ناخودآگاه وی شده است. ایده اتوماتیسم، که در واقع، یکی از ریشه های موثر در شکل گیری سبک های هنری مهم قرن بیستم، دادائیسم، سوررئالیسم، اکسپرسیونیسم انتزاعی محسوب می شود، باکارکردهای متفاوت برای هر هنرمند به اشکال مختلفی به اجرا درآمده است. بدین سان، منشا درونی و علل بروز اعمال و کنش های خاص نقاش و شناخت چگونگی راه های استفاده از ناخودآگاه به واسطه ایده اتوماتیسم، در خلق اثر هنری ایشان بررسی شده است. در این پژوهش، هدف نویسندگان بر این بوده است که، با معرفی تعدادی از هنرمندان غربی معاصر و نقاشان ترک، جایگاه ایده اتوماتیسم در ذهنیت آنان و بازتاب آن را در آثارشان مورد بررسی قرار دهد و در صدد پاسخ به این پرسش ها باشد: ایده اتوماتیسم در آفرینش اثر هنری به چه معناست این ایده، بین هنرمندان غربی و ترک، در کدامین شاخه های هنر مورد استفاده قرار گرفته است در جمع بندی نتایج این پژوهش، می توان گفت، معنای اتوماتیسم در هنر این هنرمندان، اعتماد به اثرات غیر منتظره در روند شکل گیری اثر هنری آن ها می باشد. برای بعضی از آنان، به سان جنبش های غریزی و مکانیزم، و برای گروهی دیگر، در رویاهای خیالی آن ها به وقوع پیوسته است. اساس رویکرد پژوهشی این مقاله، به صورت توصیفی- تحلیلی است و به روش کتابخانه ای، با مراجعه به آثار نقاشی و منابع مکتوب، انجام پذیرفته است.

ایده اتوماتیسم, هنرمندان معاصر غرب, ضمیر ناخودآگاه, نقاشان ترکیه