مهتاب مبینی - استادیار گروه هنر، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
امین شاه وردی - کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

نگارگری اسلامی والاترین جایگاه خود را به طور ویژه در ایران به دست آورده و در صدر هنرهای اسلامی قرار گرفته است، اما هنوز آن چنان که باید به آن توجهی صورت نگرفته و به همین دلیل چارچوبی نظری که بتوان با آن چنین هنری را بررسی کرد معرفی نشده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی خطوط اصلی فکری ای است که با آن بتوان آثار نگارگری ایران را تفسیر و ارزیابی کرد. بدین منظور نخست ضرورت این پژوهش تبیین، و پس از آن مفاهیم اساسی هنر اسلامی و نگارگری واکاوی می شود. در ادامه این جستار، دیدگاه ها و نظریه های مختلف درباره نگارگری ایران به سه بخش عمده هویت بنیاد، عرفان بنیاد و فلسفه بنیاد دسته بندی می شود و پس از بیان هریک از این دیدگاه ها، بررسی ضعف های آن ها در تبیین نگارگری ایران صورت می گیرد. براساس نتایج پژوهش، نمی توان نگارگری ایران را به تنهایی و به طور کامل با این نظرات تبیین کرد. به عبارت دیگر، تجلیات نگارگری ایران در دوران پرفرازونشیب خود، بیش از آن است که در چارچوب دیدگاه های یادشده قرار بگیرد.

فلسفه هنر, نگارگری ایران, هنر اسلامی, نظریه پردازی هنر