حسن مجربی - دانشگاه علوم انتظامی امین

تکوین و تحول قدرت صفویان تا حد زیادی با جغرافیای آناتولی عجین شده است. همزمان با نخستین فعالیت­های صفویان برای کسب قدرت، عمده تلاش­های آن­ها در منطقه مرزی آناتولی متمرکز بود؛ از سوی دیگر عثمانی­ها هم از زمان اواسط دوره بایزید دوم، تلاش­های زیادی برای تسلط بر این مناطق می کردند. پس با تکاپوی جدی صفویان برای قدرت گیری از زمان شاه اسماعیل و نگاه ویژه به آناتولی، طبیعی بود که عثمانی ها نیز، تلاش زیادی برای مقابله با صفویان و زیاده خواهی های آنان در این مناطق داشته باشند، حاصل این اقدامات و تلاش ها در دوران سلیم اول منجر به نبرد چالدران (920 ق/1514م) گردید. بر همین اساس، سوال اصلی نوشتار حاضر این است که عوامل و پیامدهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نبرد چالدران در بین ایران و عثمانی از دیدگاه مورخان و محققان ترک عثمانی چه بوده است دستاورد تحقیق حاکی از این است که توسعه­طلبی شاه اسماعیل در دیاربکر با توسل به حربه عقیدتی (تشیع) باعث شد سلطان سلیم برای حفظ سلطنت خود با توسل به شیخ الاسلام های عثمانی و پایگاه مذهبی محکم، نبرد چالدران در مرزهای غربی ایران را طراحی نمود، برای اینکه در صورت موفقیت بر راه اصلی تجارت جهانی از شرق به غرب تسلط می­یافت، ولی به اهداف اصلی خود دست نیافت.  

عثمانی, صفوی, چالدران, شاه اسماعیل, سلطان سلیم