محمد محمودپور - استادیار گروه جغرافیا، بنیاد دایره المعارف اسلامی.

  برآمدن اسلام در میانه قرن هفتم میلادی موجب برهم خوردن معادلات قدرت در دنیای آن روز شد. اعراب تازه مسلمان با حرکت نظامی شگفت­آور، مهمترین قدرت های جهانی را شکست دادند. آن­ها توانستند امپراتوری بزرگ ساسانی را به سقوط کشانده و بر پایتخت سیاسی و مرکز مذهبی امپراتوری روم دست یابند. مساله اصلی مقاله این است که چه عواملی سبب شد تا اعراب مسلمان به چنین پیروزی­های سریع و خیره کننده ای دست پیدا کنند بدون تردید در این پیروزی های معجزه­آسا به­جز نیروی معنوی اسلام که در قالب جهاد و شهادت طلبی نمود پیدا کرد، مسلمانان نیز می­بایست از نظر مادی و نظامی به درجه ای از توان و نیرومندی رسیده باشند تا بتوانند خواست دینی یا مادی خود را محقق کنند. در این نوشتار، توان نظامی اعراب مسلمان از دو جنبه تفاوت های نظامی اعراب با ایران و روم و تاکتیک های نظامی جدید اعراب که با توجه به نبوغ نظامی فرماندهان اتخاذ می­شد، مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که چابکی، سخت­کوشی، نبوغ فردی و تفاوت شیوه جنگاوری اعراب از یک­سو و طراحی شیوه های جنگی با ترکیب شیوه­های جنگی ایران و روم با شیوه جنگاوری اعراب باعث غلبه نظامی اعراب بر ایران و روم شده بود.  

فتوحات, جنگ, جهاد, کرادیس, خمیس, خالد بن ولید