علی رضا رضانیا - معاون طرح و توسعه شبکه های آبیاری و زهکشی سازمان آب و برق خوزستان
اردشیر آرین - مدیر بخش سدهای انحرافی، شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس
رحمت اله نگهدار - کارشناس ارشد ژئوتکنیک، شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس

سد انحرافی شهدای رامشیر به منظور تأمین آب موردنیاز آبیاری و جلوگیری از خسارت سیلابها، بر روی رودخانه خوزستان ساخته شده است. در این سد انحرافی با توجه به ظرفیت ایمن رودخانه در پایین دست و سیل مبنای 25 ساله حفاظت اراضی کشاورزی مدنظر قرار گرفته است. با این تفصیل المانهای سد و آبگیر، سرریز و کانال کنترل سیلاب و فیوزپلاگ (در دو قطعه) تعریف و اجرا شده و با توجه به معیار های طراحی دبی تخلیه سد 600 مترمکعب در ثانیه، دبی تخلیه سرریز و کانال کنترل سیلاب 1400مترمکعب در ثانیه و مازاد بر آن از طریق شکست فیوزپلاگ تخلیه می گردد. اخیراً بر اثرسیلاب افزون بر3600 مترمکعب در ثانیه فیوزپلاگ این سد عمل کرده و با انحراف سیلاب به مسیر های از پیش تعیین شده خسارتها را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. در این مقاله ابتدا شمه‌ای از عملکرد مدل فیزیکی ساخته شده فیوزپلاگ ارایه و طی آن نقش کانال هادی فیوز و طرفین آن در حصول اطمینان از شکست بموقع آن در سیلاب های بیشتر از حد ظرفیت مورد بررسی قرار می گیرد. سپس مکانیزم شکست و نحوه عملکرد فیوز پلاگ در عمل مورد بازبینی و تحلیل قرار خواهد گرفت و در انتها بعد از مقایسه مدل فیزیکی با حالت واقعی و نحوه جوابدهی، نوع شکست بررسی شده، راهکارها و نتایج ارایه خواهد شد.

سد انحرافی شهدای رامشیر، مدل فیزیکی، فیوزپلاگ، سیلاب، مکانیزم شکست