سیداصغر محمودآبادی - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان
محمد قزوینی - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان

واژه ی جهل که اساس اصطلاح جاهلیت را تشکیل می دهد در نزد بیشتر واژه شناسان در مقابل علم و از منظر برخی از آنان در مقابل حلم قرار می گیرد، لکن در عرف آیات قرآن نقیض اصلی کلمه ی عقل است، به گونه ای که با تحلیل آیات متحدالموضوع به این مهم رهنمون می شویم که علم ماده ی تعقل است و حلم نیز از مسببات و جلوات عقل به شمار می رود؛ از این رو در چشم انداز قرآن جاهلیت به تمامی امور مخالف علم و عقل اطلاق می شود و اگرچه کاربرد اولیه ی آن دوره ی زمانی پیش از بعثت را مطمح نظر قرار می دهد، اما فرهنگی است که می تواند در همه ی عصرها و مصرها وجود داشته باشد.با تتبع در متون تاریخی و ادبی نیز به این نقطه ی مشترک رهنمون می شویم که عصر جاهلیت عصر بی دانشی، سفاهت، دوری از تعالیم انبیا و اموری از این دست بوده است.

جاهلیت, مفهوم شناسی تطبیقی, قرآن, متون تاریخی و ادبی