سیدمحمدهادی گرامی - دانشجوی دکتری الهیات، دانشگاه امام صادق(ع)

یکی از راه های درک گزاره های تاریخی شناخت دقیق گفتمانی است که این گزاره ها در آن تولید شده اند؛ به تعبیر بهتر، فهم گزاره ها در افق تاریخی آن ها.از مشهورترین گزاره های تاریخی ای که همواره معنای آن ها محل مناقشه بوده است، حدیث ها درباره ی تفسیر به رای است.این مقاله، در ابتداف دیدگاه علامه طباطبایی را درباره ی تفسیر به رای بررسی می کند، سپس با خوانشی تاریخی از مفهوم تفسیر به رای، که با واکاوی گفتمان مسلمانان سده های نخست هجری انجام شده است، برای فهم معنای رای تفسیری در افق تاریخی آن تلاش می کند.پس از آن، نویسنده این خوانش تاریخی را با دیدگاه علامه طباطبایی درباره ی تفسیر به رای مقایسه می کند و نشان می دهد که دیدگاه ایشان با خوانش تاریخی از تفسیر به رای چندان سنخیت ندارد.به نظر می رسد دیدگاه ایشان درباره ی مقوله ی رای تفسیری بیشتر از اندیشه ی محوری ایشان درباره ی تفسیر قرآن به قرآن متاثر است.برای دستیابی به هدف مقاله گزارش ها درباره ی تفسیر به رای در منابع اسلامی، اعم از شیعه و سنی، و همچنین دیدگاه علامه طباطبایی بر اساس آثار وی بررسی شده است.

تفسیر به رای, خوانش تاریخی, اثر سلف صالح, علامه طباطبایی, سده های نخست هجری