حسن اصغرپور - عضو هیات علمی گروه قرآن و حدیث
مهدیه دهقانی قناتغستانی - دانشگاه تهران

دانش مکی و مدنی همچون برخی دیگر از مباحث علوم قرآنی با هدف اثرگذاری در تفسیر قرآن و خدمت به فهم آن شکل گرفته است. اما در عمل، نقش آفرینی این دانش در تفسیر به برشمردن چند فایده در کتب علوم قرآن محدود گشته و در لا به لای هزاران صفحه تفسیر ناپیدا مانده است؛ از این رو، برای نمایاندن چگونگی و گستره اثرگذاری این دانش در پیشبرد مباحث تفسیری و نیز آموزش نحوه به کارگیری آن در فهم آیات، لازم است مراجعه ای دوباره به منابع تفسیری صورت گیرد. بررسی دامنه کارکردهای دانش مکی و مدنی در تفسیر نشان می دهد که شناخت مکی و مدنی در مقوله نقد در تفسیر اثرگذار بوده است. این کارکرد فراتر از فوائدی است که در کتب علوم قرآنی برای دانش مکی و مدنی برشمرده می شود. شناخت مکی و مدنی در مقوله نقد در تفسیر المیزان در دو شکل، با ساز و کاری کاملا متفاوت دیده می شود: نخست نقد جزءنگر و دیگر نقد کل نگر . نمونه های هر یک از این دو شکل نقد را می توان در سه حوزه نقد روایت ، نقد آراء تفسیری و نقد نسخ آیه در تفسیر المیزان بازیافت...

مکی و مدنی, المیزان, نقد روایات تفسیری, نقد آراء تفسیری, نقد نسخ