سیدمهدی سلطانی رنانی - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

یکی از اسلوب های بیانی قرآن کریم، که در این کلام الهی، بسیار استفاده شده، اسلوب اعتراض است. این اسلوب عبارت است از آوردن یک یا چند جمله که محلی از اعراب ندارند، در میان یک یا دو کلام که معنایی به هم پیوسته دارند، با هدفی غیر از دفع ایهام. اسلوب اعتراض در قرآن، زاید نیست؛ بلکه در جای خاص خود قرار گرفته و به مقتضای حال، کاربرد پیدا کرده است؛ به طوری که با شناسایی موارد کاربرد آن، زمینه فهم درست پیام های الهی فراهم می شود، در پیکره ای هماهنگ جلوه می کند و هر گاه از سیاق کلام حذف شود، بخشی از کلام ساقط می شود؛ زیرا عبارت های قرآنی با نظم و دقتی خاص سامان یافته اند و بنابر این، ضعف تالیف در آنها دیده نمی شود. در این مقاله کوشیده ایم تا ضمن اشاره ای کوتاه به اهمیت اسلوب اعتراض و جایگاه آن در ادبیات عرب، نکات بلاغی برخی جمله های معترضه را در قرآن بررسی و تحلیل کنیم و از این ره گذر، بخشی از جنبه های اعجازی این کتاب آسمانی را نشان دهیم.

قرآن کریم, اسلوب اعتراض, بلاغت قرآن, جمله معترضه, اعجاز قرآن