منطق تبیین آیات قرآن در تعامل با گزاره های علوم تجربی

تاکید و ترغیب آیات قرآن کریم بر علم و معرفت در کنار اختصاص بیش از ده درصد این آیات به مباحث علمی در حوزه های مختلف، پرسش از رابطه میان این آیات و علوم گوناگون را به دغدغه ای اصیل و ریشه دار تبدیل کرده است. رشد روز افزون علوم و فناوری جدید، و اندیشه های فلسفی و اجتماعی برآمده از آن، این دغدغه اصیل را به وظیفه ای سنگین نیز مبدل کرده است. تلاش در این حوزه که از آن با عنوان تفسیر علمی قرآن یاد می شود، تا کنون سبب پیدایش روی کرد هایی بسیار شده که مهم ترین آن ها عبارت اند از: استخراج علوم از قرآن، تطبیق علوم بر قرآن و به کار گیری علوم در فهم قرآن. هر یک از این روی کرد ها نقاط ضعفی دارند که مهم ترینشان ناتوانی آن ها در تبیین رابطه میان نظریه های متغیر علوم و آیات تغییر ناپذیر وحیانی است؛ تا آنجا که آن ها را در حد توصیه هایی اولیه، تنزل داده است. روی کردی که در این مقاله، مورد توجه بوده، بر دسته بندی گزاره های علوم تجربی در سه سطح متفاوت، استوار است. بر اساس این روی کرد، مفسر در هر سطح، با گزاره ها و نظریه هایی متفاوت، روبرو می شود که تفسیر علمی متناسب با خود را می طلبند. در سطح نخست، آیات قرآن، تعین بخش گزاره های علمی هستند، در سطح دوم، تنها دامنه نظریه های علمی مورد قبول را تعیین می کنند و در سطح سوم، اصول راه نما و نیز اصول کلی فهم ما از طبیعت را بیان می کنند.

Keywords:

قرآن , تفسیر علمی , نظریه علمی , روش شناسی