منیره پنج تنی - نویسنده، دبیر مجموعه و عضو ثابت تحریریه نشریه اطلاعات حکمت و معرف/ اطلاعات حکمت و معرفت
یزدان منصوریان - دانشیار علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه خوارزمی
مهتاب مبینی - استادیار پژوهش هنر، دانشگاه پیام نور تهران

مفهوم زیبایی یکی از مناقشه­­برانگیزترین مفاهیم فلسفی در تاریخ اندیشه است. فیلسوفان بسیاری کوشیده اند این مفهوم را تعریف و صورت­بندی کنند. در این پژوهش به دنبال مفهوم زیبایی و تجربه زیباشناختی بودیم اما نمی­خواستیم صرفا آن را از لا­به­لای متون فیلسوفان استخراج کنیم بلکه کوشیدیم به مفهوم زیبایی از خلال تجربه زیسته انسان­ها دست یابیم. برای چنین پژوهشی، مکان و معماری را انتخاب کردیم تا افراد ادراک و تجربه زیباشناختی­شان را از زیبایی یک بنای خاص- در این­جا نقش­جهان- توصیف کنند. بنابراین ما در این پژوهش در پی یافتن پاسخ این پرسش هستیم که معنای تجربه زیباشناختی مشارکت­کنندگان از میدان نقش جهان چیست برای یافتن پاسخ این پرسش از روش پدیدارشناسی بر اساس الگوی ماکس ون منن استفاده کردیم. این پژوهش از دو بخش نظری و میدانی تشکیل شده است. ابتدا مطالعات نظری مفصلی درباره پیشینه پدیدارشناسی فلسفی، کاربرد آن در حوزه­های مختلف از جمله مکان و معماری و پدیدارشناسی به عنوان روش پژوهش کیفی انجام دادیم. سپس در بخش میدانی به مشاهده و مصاحبه نیمه­ساختار یافته و باز با 58 نفر مشارکت­کننده پرداختیم. سپس گفت وگوها را خارج­نویسی کردیم و بر اساس مبانی نظری تحقیق به طبقه بندی و تحلیل داده­ها پرداختیم. در این مرحله به 30 مولفه دست یافتیم که سبب شکل­گیری ادراک زیباشناختی مشارکت­کنندگان از میدان نقش جهان می­شود. در آخرین مرحله به جمع­بندی و نتیجه­گیری یافته­های پژوهش پرداختیم. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که تجربه زیباشناختی مشارکت­کنندگان این پژوهش بر اساس تجربه زیسته­شان در مکان مشخصی به نام نقش­جهان دست کم به 16 مقوله اصلی وابسته است. 

پدیدارشناسی, تجربه زیسته, تجربه زیباشناختی, زیبایی, معماری, میدان نقش جهان