محمد ضابط - گروه زراعت- دانشکده کشاورزی- دانشگاه بیرجند
آتنا رحیمی - زراعت
علی ایزانلو - زراعت
زهره علیزاده - زراعت

هدف: تعیین میزان تنوع ژنتیکی در مواد گیاهی، گام اولیه برای شناسایی، حفظ و نگه‎داری ذخایر توارثی و همچنین پایه و اساس تحقیقات ژنتیکی و برنامه‎های اصلاحی است. هدف از این پژوهش بررسی تنوع ژنتیکی و دسته بندی اکوتیپ های زیره سبز جمع آوری شده از استان های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی بر اساس نشانگرهای RAPD و ISSR بود.   موادوروش­ها: در ‎‎این تحقیق 20 اکوتیپ مختلف زیره سبز به منظور استخراج DNA در دانشکده کشاورزی بیرجند کشت گردید. کمیت و کیفیت DNA استخراج شده با استفاده از دو روش نانودراپ و الکتروفورز ژل آگارز‎‎ یک درصد مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی تنوع ژنتیکی از نه آغازگر RAPD  و 30 آغازگر ISSR  استفاده شد. نتایج: نتایج حاصل از تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که بین و درون جمعیت ها تنوع وجود دارد. بر اساس نشانگر RAPD، 10 درصد از تغییرات مربوط به بین جمعیت‎ها و 90 درصد مربوط به درون جمعیت‎ها و بر اساس نشانگر ISSR، نه درصد از تغییرات مربوط به بین جمعیت‎ها و 91 درصد مربوط به درون جمعیت‎ها بود. درصد چندشکلی بدست آمده از نشانگر RAPD و ISSR به ترتیب 62 و 70 درصد؛ میانگین محتوای چندشکلی 26/0 و  3/0؛ میانگین شاخص اطلاعاتی شانون 37/1 و 9/1 و میانگین شاخص اطلاعاتی نی 1/2 و 76/2 بدست آمد. نتایج حاصل از تجزیه به مختصات اصلی نشان داد که در نشانگر RAPD دو مولفه اول 6/40 درصد و در نشانگر ISSR چهار مولفه اول 6/49 درصد از تغییرات را توجیه کردند. تجزیه خوشه ای بر اساس ماتریس تشابه اکوتیپ‎های مورد مطالعه را به ترتیب در 6 و 7 خوشه گروه بندی نمود. نتیجه گیری: با توجه به اطلاعات حاصله از جمله، درصد چند شکلی، دامنه زیاد بین ضرایب تشابه (جاکارد) حاصل شده و گروه بندی اکوتیپ‎ها در خوشه های مجزا، بین اکوتیپ‎های زیره مورد مطالعه تنوع ژنتیکی وجود دارد. از سوی دیگر بین تنوع ژنتیکی موجود در اکوتیپ‎های جمع آوری شده و موقعیت جغرافیایی، در بیشتر موارد ارتباط وجود داشت.

بای پلات, تجزیه به مختصات اصلی, تجزیه خوشه‎ای