علیرضا زارعان - دانشجوی دکتری مدیریت تکنولوژی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
محمد حسن چراغعلی - استادیار دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

ویژگی های بوروکراسی، به عنوان یک نظام سازنده، در سازمان های بزرگ اداری و خدماتی هنوز به رو شنی شناخته نشده است. بسیاری از سازمان های بزرگ و پیچیده در جهان تنها بر اساس وجود یک سیستم بوروکراسی انعطاف پذیر به طور اثر بخش و کارا اداره می شوند؛ بنابراین باید توجه داشت که بوروکراسی به تقسیم کار، تدوین دستورالعمل ها، تهیه مقررات و رویه ها، تعیین شرح وظایف و حدود اختیارات می پردازد. در واقع معلول پیشرفت های صنعتی، اقتصادی و سیاسی است. اختلاف بین کشورهای پیشرفته و در حالتوسعه، در استفاده از سازمان های بزرگ متناسب با پیشرفت و تحول در اقتصاد و صنعت آنها، در آن است که در کشورهای عقب مانده یا سنتی نگهداشته شده، تناسب لازم بین رشد بوروکراسی و سایر اجزای نظام اجتماعی و هماهنگی مورد نیاز در این زمینه حفظ نشده است. در نتیجه بوروکراسی که در کشورهای پیشرفته توانسته موجب پیشرفت و دگرگونی در جامعه شود، در کشورهای در حال توسعه به عاملی بازدارنده بدل شده است. در سازمان های فرابروکراتیک مدیریت منابع انسانی دچار دگرگونی هایی می شود به طوری کهکلیه کارهای غیر اصلی به سازمان های دیگر واگذار می شود و فقط کارهای استراتژیک و مولد ارزش در درون سازمان انجام می گیرد. بنابراین امروزه طراحی و بکارگیری شکل های نوین و فرابروکراتیک امری ضروری است. این مقاله ابتدا چارچوب کلی تحقیق جهت بررسی و تبیین ابعاد و مولفه های سازمان های بروکراتیک و فرابروکراتیک را ارائه می دهد. سپس ضمن تبیین مفهوم فرابروکراتیک و نیز نقاط قوت و ضعف آن و تمایز آن با سازمان های بروکراتیک، به ارزیابی عملکرد سازمان های فرابروکراتیک در سه مقوله خدمات، آموزش و شغل پرداخته می شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سازمان های فرابروکراتیک با حذف هزینه های امکانات جانبی و دستمزدها و هزینه های غیر ضروری، روی بهبود عملکرد کارکنان و بهبود کیفیت محصولات تاثیر مثبت می گذارد

سازمان فرابروکراتیک، سازمان های بروکراتیک، ارزیابی عملکرد