رویا رضوی زاده - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی ،۱۹۳۹۵-۳۶۹۷تهران- ایران
فاطمه ادب آوازه - دانشجوی دکتری، گروه زیست شناسی، دانشگاه شهید باهنرکرمان
اکرم قادری سامانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور نجف آباد، اصفهان

آویشن (Thymus vulgaris) گیاهی از تیره نعناعیان، دارای خواص متعدد دارویی، آنتی اکسیدانی و تغذیه­ای است. رشد، تولیدات گیاهی و فعالیت­های آنتی اکسیدانی گیاه تحت تاثیر بسیاری از عوامل محیطی از جمله خشکی تغییر می­یابد. از اینرو، آزمایشی به منظور بررسی تاثیرات تنش خشکی بر رشد، انباشت متابولیت­های سازگار و فعالیت­های آنتی اکسیدانی گیاه آویشن، به صورت کنترل شده تحت شرایط کشت درون شیشه­­ای انجام گرفت. گیاهچه­­های آویشن به مدت 14 روز در محیط کشت MS شامل غلظت­های 0، 2 و 4% مانیتول و سوربیتول به طور جداگانه، کشت داده شدند. سوربیتول و مانیتول هر دو باعث کاهش معنی­دار پارامترهای رشد، رنگیز­ه­های فتوسنتزی، افزایش محتوای پروتئین، متابولیت­های ثانویه و افزایش فعالیت آنزیم­های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز شدند. در مقایسه با شاهد، هر دو تیمار باعث کاهش در فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز شدند در حالیکه بین شاهد و تیمار 2% تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که انباشت متابولیت­های سازگار، پرولین و محتوای قندهای احیاکننده موجود در برگ و ریشه، با افزایش غلظت عوامل تنش­زا در محیط به­طور معنی­داری افزایش پیدا کرد. افزایش اسمولیت­هایی سازگار، متابولیت­های ثانویه و افزایش فعالیت آنزیم­های آنتی اکسیدانت را می­توان واکنش­های تدافعی این گیاه در مقابل تنش خشکی در نظرگرفت.

آنزیم های آنتی اکسیدانت, آویشن, پارامترهای فیزیولوژیکی, تنش خشکی, متابولیت های ثانویه