مینا ربیعی - دانشیار، گروه منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
نجمه السادات طباطبایی قمی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
یونس عصری - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
غلامرضا بخشی خانیکی - استاد، گروه زیستشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

Chaerophyllum macropodom از تیره Apiaceae دارای خواص آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریایی است. صفات رویشی این گونه در 48 پلات استقرار یافته در چهار رویشگاه استان های تهران و البرز ثبت گردید. اندام های هوایی این گیاه در مرحله گل دهی جمع آوری گردید و پس از خشک نمودن آن ها در سایه به مدت دو هفته، به روش تقطیر با آب در دستگاه کلونجر اسانس گیری شد. اسانس حاصل با استفاده از دستگاه های GC و GC/MS تجزیه و شناسایی گردید. سه نمونه خاک از هر رویشگاه برداشت شد و بعضی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین چهار رویشگاه از نظر صفات رویشی، خصوصیات خاک و ترکیب های اسانس مشترک اختلاف معنی داری وجود دارد. ترکیب های ترانس- بتا - اوسیمن، سیس- بتا - اوسیمن، فنچیل استات، آلفا - پینن، میرسن، گاما - ترپینن و بتا - پینن ترکیب های اصلی اسانس در هر چهار رویشگاه بودند. به منظور تعیین مهم ترین عوامل در تمایز رویشگاه ها از روش PCA استفاده شد. نتایج نشان داد که در تمایز رویشگاه ها خصوصیات زیر بیشترین تاثیر را دارند. رویشگاه مبارک آباد: تعداد بوته، آلفا - پینن، فنچیل استات، آهک، رس و اسیدیته؛ رویشگاه چنار شرق: ترپینولون، میرسن، میانگین حداکثر دمای گرمترین ماه، ماده آلی و رطوبت اشباع؛ رویشگاه گاجره: گاما - ترپینن، پارا - سیمن، سیس- بتا - اوسیمن، ترانس- بتا - اوسیمن، حداکثر مطلق دما و ماسه؛ رویشگاه سیجان: بتا - پینن، حداقل مطلق دما، دمای سالانه و میانگین حداقل دمای سردترین ماه.

تیره چتریان, گیاهان دارویی, سطح پوشش, ترانس- بتا - اوسیمن, سیس- بتا - اوسیمن