حسن قاسم زاده - دانشیار گروه مکانیک خاک و پی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
هانیه قائمی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران، ژئوتکنیک، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

براساس شاخصهای توسعه در مقیاس کلان، گسترش فضاهای زیرزمینی و تونل سازی به جهت محدودکردن ترافیک شهری، آلودگی صوتی، زیباسازی چشم انداز شهر و ... نوعی ضرورت محسوب میشود. افزایش روزافزون جمعیت در تهران و در نتیجه افزایش حملونقل در آن و ترافیک زیاد شهر تهران به عنوان یک مشکل اساسی، لزوم بکارگیری روشهای حمل و نقل سریع را اجتناب ناپذیر می نماید. احداث تونلهای شهری در تهران علاوه بر کاهش ترافیک، مزایای مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را در پی خواهد داشت. تونلهای شهری به روشهای مختلفی ساخته میشوند که هریک مزایا و معایبی دارند. در این مقاله در ابتدا به معرفی تعدادی از مهمترین تونلهای ترافیکی شهر تهران از جهت موقعیت قرارگیری، ویژگیهای ابعادی آنها مثل طول و سطح مقطع تمام شده ی تونل و نوع سازند زمین شناسی محل حفر تونل پرداخته شده و در ادامه با توضیح مشخصات ژئوتکنیکی هریک از سازندها و همچنین روشی که برای احداث هریک از تونلها درنظر گرفته شده، به نتیجه گیری راجع به انتخاب مناسبترین شیوه ی حفاری در سازند مورد نظر خواهیم رسید. به طور خلاصه، با درنظر گرفتن ژئوتکنیک محل حفاری از یک سو و روشی که برای احداث هریک از تونلها درنظر گرفته شده از سوی دیگر، و مشاهده ی نتایج نهایی از لحاظ نقاط قوت و ضعف روشهای اجرا شده، تجهیزات و زمان لازم در هر روش، روشاجرا شده به بحث گذاشته میشود.

تونلهای شهری، ژئوتکنیک محل حفاری، حفاری با TBM، حفاری مکانیزه، روش اتریشی NATM