رفعت السادات صافی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران
محمد رضا نجاریان - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران
محمد کاظم کهدویی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده:ملا محمد فضولی بغدادی، (890-963 ه.ق) شاعری است که به سه زبان فارسی، عربی و ترکی آثاری به نظم و نثر دارد. یکی از آثار او به نثر فارسی، سفرنامه روح است که به حسن و عشق و صحت و مرض نیز مشهور است. این اثر داستان ورود روح به بدن، ازدواج او با مزاج و سیر و سفر او در سرزمین بدن است. بیدل دهلوی شاعر بزرگ سبک هندی، (1054-1133ه.ق) نیز در مثنوی خود به نام طلسم حیرت بعد از مقدماتی در تحمید و بیان منشا آفرینش و اظهار عجز در برابر ذات متعال و نعت رسول اکرم، داستانی از شاه روح می گوید که از مقام اطلاق به سیر ناسوت می آید و به جسم وارد می شود و مراحلی را در این منزلگاه طی می کند. در این مقاله با معرفی فضولی و بیان زمینه های مشترک و مساعد برای آشنایی بیدل با وی و آثارش بویژه سفرنامه روح ، امکان استفاده بیدل از این اثر را در سرودن طلسم حیرت، مطرح می-کنیم. سپس به بررسی ساختار و عناصر و مقایسه این دو اثر و میزان شباهت آنها می پردازیم.

بیدل دهلوی , ملا محمد فضولی بغدادی , طلسم حیرت , سفرنامه روح , تمثیل رمزی