طاهره خوشحال دستجردی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
مرضیه کاظمی - داتشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

ذکر و یاد خداوند یکی از مهم ترین عبادت های اسلامی است و در تکامل معنوی انسان نقش مهمی به عهده دارد. به همین دلیل، خداوند در قرآن، آیه های متعددی را درباره آن نازل فرموده است. در سیر و سلوک، ذکر نقش اساسی و بنیادی برعهده دارد؛ چنان که بدون ذکر و یاد خداوند، تحولی در درون سالک به وجود نمی آید و پدید آمدن حالت ها و مقام های عرفانی بدون آن ناممکن است. در این مقاله، با مطالعه کتاب های عرفانی موجود تا پایان قرن هفتم هجری و همچنین، آثار سه شاعر عارف این دوره، یعنی سنایی، عطار و مولوی، از نقش این عمل عبادی در تکامل انسان تحلیل جامعی عرضه شده است

تصوف, تکامل انسان, ذکر, سلوک الی الله, عرفان