فرامرز آدینه - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور بجنورد

یکی از قالب های مهم ادبی در شعر پارسی زندان سروده یا حبسیه است. بیشتر این سروده ها در قالب قصیده است و وارونه دیگر قصیده ها که بیشتر روی در ستایش دارند و کمتر به احوال شخصی شاعر می پردازند و از حس و شور و حال کم بهره اند، زندان سروده ها که میوه روزها و ماه ها و شاید سال های تنهایی شاعر است سروده هایی عاطفی و گرم و شورانگیزند. این شعرها را شاعر برای دل خویش و گزارش حال خود به مردمان و حتی به امید اثرگذاری بر کسانی که او را به بند کشیده اند سروده می شود و از دید عاطفی دارای ارزش بسیار هستند. بهار هم که سال های فراوانی از عمر خویش را به سیاست ورزی گذرانیده و جایگاه های بلند سیاسی چون نمایندگی مجلس و وزارت را آزموده بود یک چندی در روزگار رضاخانی مزه زندان را هم چشید. بهار چنانکه خود نیز هرگز ادعای آن را نکرده است، قهرمان نبود و هیچگاه چنان سرکشی نکرد که کیفر سختی و زندان بلندی را شایسته باشد بلکه دوره های زندان او بسیار کوتاه بود و گاه در همان زندان، شعری دلپسند شاه می سرود و آزاد می شد. زندان سروده های بهار از دو دیدگاه ارزشمندست، یکی آنکه دربردارنده آگاهی های ارزشمند از زندگی او و جامعه روزگار اوست و دیگر آنکه شاعری با پربارترین پشتوانه ادبی و تاریخی آنها را سروده و در آن بی گمان همه پیشینه زندان سروده در ادب پارسی را یک جا گرد آورده است. این مقاله با چشم پوشی از آگاهی های تاریخی و اجتماعی گنجانیده شده در دل این شعرها، آنها را از دیدگاه هنر شاعری و شیوه بیان بررسی کرده است.

شعر معاصر پارسی، محمدتقی بهار، بررسی زیبایی شناختی، زندان سروده