راضیه فانی اسکی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

ملک الشعرا بهار(1265-1322)، از شاعران برجسته معاصر است که سرتاسر زندگی شعری خود را صرف مبارزه و تعلیم کرده است. یکی از آثار ارزشمند بهار دیوان اشعار است و از آنجا که اثری تعلیمی است؛ در برخی اشعار شاعر، سعی می کند در قالب تمثیل، داستان و حکایت به بیان پند و اندرزها و مسائل اخلاقی و سیاسی مد نظر خود بپردازد. از جمله در قصیده داسانی رستم نامه که از آثار 1307 خورشیدی است که با رعایت اصطلاحات زمان باستان و تجسم طرز فکر و اندیشه عهد کیان و دوران رستم و مقایسه طنز آلود آن با طرز فکر و زندگی امروز ایران به داستان پر ارزشی تبدیل شده است. از این رو در مقاله حاضر شیوه های خلق شخصیت و پردازش آن ها مورد تفحص قرار گرفته اند. بررسی ها نشان می دهند که بهار از سه شیوه برای پردازش سخصیت ها بهره جسته است: الف: شیوه مستقیم : در این شیوه با صراحت در مورد افراد داستان اظهار نظر می شود. ب: شیوه غیر مستقیم: در این شیوه شاعر تنها به نمایش کردار شخصیت ها می-پردازد و خواننده از خلال نقشی که آنها ایفاء می کنند به حقیقت وجود آن ها پی می برد. ج: شیوه تلفیقی که آمیزه ای از روش مستقیم و غیر مستقیم است. نکته قابل توجه این است که شخصیت های بهار در حین ورود به فضای داستان دارای خصوصیات ظاهری و باطنی مشخصی هستند. آن ها بیشتر بر مبنای توضیحات اولیه نویسنده از اعمال و افکارشان در داستان حضور می یابند. مخاطب در این داستان هم زمان در دو فضا قرار می گیرد. زیرا دو شخصیت رستم از دنیای اساطیری و جوان مدرن هم زمان در کنار هم قرار گرفته اند و همین امر فضای داستان را با پیچیدگی معنایی روبرو می کند.

ملک الشعرا بهار، شخصیت پردازی، رستم نامه