عباس آذری - دانشجوی دکتری شهرسازی، پژوهشکده نظر
ناصر براتی - دانشیار دانشکده معماری وشهرسازی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
مهدی میرمعینی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت
شادی محمدی اوجان - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت

در سرتاسر تاریخ، فضاهای شهری نقش مهمی در ممکن ساختن تعاملات اجتماعی و در نتیجه افزایش سرمایه اجتماعی شهرها واحساس تعلق و مشارکت مردمی بازی کردهاند. این فضاها در شهرهای مذهبی و بخصوص در حرمهای مقدس و بافت پیرامونی آنها عملکرد پررنگتری به خود گرفته و در برقراری ارتباط میان انسان و محیط که منجر به تبدیل محیط به مکان می شود، موفق ترعمل می کرده اند بطوریکه انسجام آنها به عنوان الگویی هویت بخش، پیوستگی حسی یکپارچه ای را در سرتاسر بافت پیرامونی فراهم می نمود. اما با گذشت زمان و مداخلاتی که در دهه های اخیر پیرامون این حرم ها رخ داده است، موجبات تضعیف حضورپذیری و حس مکان در حرم های مقدس و بافت پیرامونی آنها شده است. در نتیجه این پژوهش به دنبال بررسی علل از بین رفتن ادارکذهنی از این مکان ها و ارتباط افراد با آنها براساس تجربه شخصی شان و کاهش احساس تفاوت فضایی، جهت یابی فضا و درک آنکه در نهایت منجربه جدایی حرم از بافت پیرامونی است، میباشد. با توجه به اینکه مشهد شاهد بیشترین مداخلات بوده است وبه عنوان مقدس ترین شهر ایران جایگاه ویژه ای دارد، این شهر به عنوان نمونه موردی در این پژوهش بررسی شده است. نظر به ماهیت کیفی پژوهش از روش توصیفی مبتنی بر نمونه موردی استفاده شده است.

حس مکان، حضورپذیری، چیدمان فضایی، حرم امام رضا (ع)