مریم روستا - استادیار شهرسازی، عضو هیات علمی دانشگاه شیراز، دانشکده هنر و معماری، بخش شهرسازی

در بررسی تاریخی سنت شهرسازی مسلمانان، یکی از مهمترین بارزه ها، تجلی کالبدی ابعاد اجتماعی اسلام و به طور خاص مفهوم کلیدی امت در شهرسازی آنان است. به نظر می رسد در فرآیند دگرگونی های حاصل از جهانی شدن نیز یکی از لایه هایی که دستخوش تاثیرات بسیار شده و خواهد شد، لایه اجتماعی شهرها و اقتضائات کالبدی حاصل از آن باشد. در دو دهه اخیر، وجه اجتماعی توسعه پایدار که از آن به عنوان پایداری اجتماعی یاد می شود و به عقیده صاحبنظران مهمترین بعد و هدف نهایی پایداری است، مفهومی است که شناخت دقیق تر شاخص های آن می تواند ویژگی های یک اجتماع پایدار را به منظور کاربست در برنامه ریزی و طراحی شهر به دست دهد. این نوشتار در پی آن است که ضمن بررسی تاثیرات اجتماعی جهانی شدن بر شهر، شاخص های حاصل از مفهوم اجتماع پایدار را به کمک خوانش ابعاد اجتماعی سنت شهرسازی مسلمانان و با رویکردی تطبیقی به منظور مواجهه با این چالش ها در طراحی و برنامه ریزی شهری ارائه نماید. بازتعریف نماید و چارچوبی محلی و راهبردی به منظور مواجهه با این چالش ها در طراحی و برنامه ریزی شهری ارائه نماید. رویکرد پژوهشی این مقاله، تفسیری است و از راهبرد کیفی و روش تحلیل محتوا و استدلال منطقی به منظور تحلیل داده های حاصل از مطالعات اسنادی استفاده شده است. به کمک این روشها، پس از مرور ابعاد اجتماعی جهانی شدن در شهرها، ضمن تطبیق شاخص های مکانی اجتماع پایدار و بارزه های اجتماعی- مکانی سنت شهرسازی مسلمانان، چهارچوبی مفهومی و راهبردی در تناظر با چالش های اجتماعی جهانی شدن به منظور استفاده در اسناد هدایت طراحی و برنامه ریزی شهری ارائه گردیده است.

اجتماع پایدار، جهانی شدن، امت، شهرسازی جوامع اسلامی