پریسا آشفته - گروه مهندسی عمران، دانشگاه قم
امید بزرگ حداد - گروه مهندسی منابع آب، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

ارزیابی اثرات زیست­محیطی (EIA) می­تواند به منظور شناسایی نوع، اهمیت و شدت تغییرات در محیط زیست در نتیجه فعالیت­ها، به کار رود. در نهایت، اطلاعات حاصله از انجام یک EIA کارآمد، می­تواند در اختیار تصمیم­گیران و برنامه­ریزان قرار گیرد. این تحقیق، به بررسی EIA گزینه اجرا یا عدم اجرای طرح شبکه آبیاری سد شهریار بر پارامترهای سه محیط فیزیکی، زیستی و اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برای دو دوره کوتاه­مدت (معادل با مرحله احداث- 1395 تا 1399) و بلندمدت (معادل با مرحله بهره­برداری-1399 تا 1429) می­پردازد. به منظور کمی نمودن نتایج طرح از روش ماتریس EIA لئوپولد استفاده می­شود. اثرات گزینه عدم اجرای طرح در محیط سه­گانه نشان می­دهد که عمده پارامترهای فیزیکی که جزء تاثیرات منفی قرار می­گیرند، عبارتند از: کیفیت و کمیت آب سطحی، کیفیت آب زیرزمینی، کیفیت منابع خاک و فرسایش. در ارتباط با پارامترهای زیستی، پارامترهای تراکم و تنوع پوشش گیاهی و رویش­گاه­ها از عمده­ترین پذیرنده پیامدهای منفی زیستی شناخته شده­اند. از پارامترهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می­توان به اشتغال، مهاجرت، درآمد، امکانات رفاهی به عنوان مهم­ترین پارامترهایی که تحت تاثیرات منفی قرار می­گیرند، اشاره نمود. نتایج نشان می­دهد که اجرای طرح در کوتاه­مدت دارای بیش­ترین تاثیر منفی بر محیط زیستی (با نمره 48-) و در بلندمدت، بیش­ترین تاثیر مثبت را بر محیط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی (233+)، خواهد داشت. به طور کلی، گزینه عدم اجرا، دارای 356- امتیاز منفی و گزینه اجرا، دارای 388+ امتیاز مثبت است. بنابراین نتیجه نهایی ارزیابی طرح، اجرای طرح شبکه آبیاری را توجیه می­کند.

اثرات زیست محیطی, اجرای شبکه آبیاری, محیط سه گانه, ماتریس لئوپولد