بابک شفیانی - کارشناس دکتری روابط بین الملل- دانشگاه آزاد اهواز

برخی از آلودگی ها دارای خصیصه فرامرزی هستند. بدین سبب امروزه حفاظت از محیط زیست، حوزه ی نسبتا نوینی برای مقررات بین المللی به شمار می آید. حقوق بین الملل جهت پاسخگویی به مسایل و مشکلات زیست محیطی جهان و حل حقوقی آنها، اقدام به وضع قواعد و مقرراتی کرده است. یکی از انواع آلودگی های فرامرزی پدیده ریزگردها یا همان گرد و غبار است، که عمدتا منطقه ای و بعضا از قاره ای به قاره دیگر منتقل می شود. از عوامل اصلی ایجاد این گونه توفان ها، فرسایش زمین می باشد. پدیده گرد و غبار که در زمره آلودگی های از راه دور طبقه بندی می شود، از جمله موضوعاتی است که در حقوق بین الملل محیط زیست از جنبه آلودگی های فرامرزی بررسی می شود. هجوم ریزگردها به کشورمان از سوی کشورهای همسایه به ویژه عربی موجب ایجاد مشکلات زیست محیطی و انسانی بسیاری گردیده است. خطرات ریزگردها بر سلامت، بهداشت و اثرات و پیامدهای اقتصادی- اجتماعی و زیست محیطی فراوانی را در پی داشته است. وجود قوانین مستقیم و الزام آور منطقه ای که به طور مطلق به این چالش منطقه ای بپردازد، به شدت احساس می شود. چرا که بررسی ها نشان می دهد که منشا اصلی ریزگردهای ایران، خارجی و بیشتر از سوی کشورهای عراق، اردن، سوریه و عربستان می باشد. هدف از انجام این تحقیق بررسی قواعد حقوقی افزایش پدیده ریزگردها در ایران و کشورهای همسایه به خصوص عراق است. اما متاسفانه حتی در قالب عذرخواهی رسمی یا تایید نقض تعهد که شاید تحت الشعاع مسائل سیاسی باشد تا کنون اقدامی عملی انجام نداده است. جمهوری اسلامی ایران نیز در مجامع بین المللی به عنوان دولت مورد خسارت ناشی از پدیده ریزگردها اقدام موثری انجام نداده است.

آلودگی زیست محیطی، حقوق بین الملل، گردوغبار