محمد شهریاری - کارشناس ارشد سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان
سید میثم میرکاظمی - کارشناس آبیاری و زهکشی سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان

در کشور ما بهره‌وری آب کشاورزی همانند بهره‌وری از سایر منابع در سطحی بسیار پائین و غیرقابل قبول قرار دارد. ارتقاء بهره‌وری آب کشاورزی به تنهایی و بدون توجه به بهبود بهره‌وری از سایر منابع طبیعی وابسته به آب نظیر منابع خاک، گیاه، جانوری، ارضی و غیره کاری است ناشدنی. مشکلات و چالش‌های فراروی ارتقاء بهره‌وری آب کشاورزی در چارچوب بهره‌وری از سایر منابع طبیعی مورد بررسی قرار گرفته است. عمده‌ترین چالش‌های موجود بر سر راه ارتقاء بهره‌وری آب کشاورزی عبارتند از: کوچک بودن مالکیتهای کشاورزی، فقدان شبکه‌های آبیاری فرعی مدرن، فقدان تسطیح و شکل دادن اراضی، فقدان پوشش مناسب انهار و کانالهای آبیاری، نبود انگیزه‌های لازم برای اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار با توجه به راندمان کاربرد بالا، وجود سیستم اعتباری نامناسب برای کارهای آبی در سطح مزارع، فقدان مراکز آموزشی، تحقیقاتی و ترویجی کارآ برای ارائه خدمات آبیاری تحت فشار، در اولویت بودن سدسازی برای تأمین آب و برق شهری و صنعتی، عدم دسترسی به نیروی انسانی متخصص در بخش آب و خاک و کمبود یا فقدان مزارع نمایشی نمونه. راههایی برای ارتقاء بهره‌وری آب کشاورزی پیشنهاد گردید که به لحاظ نیاز به گزارش جداگانه‌ای برای هریک از این راهها، فقط به رئوس مطالب اشاره شده است. این راه‌ها عبارتند از: بسترسازی مناسب برای اعمال سیاست‌های تنظیم شده جهت ارتقاء بهره‌وری آب کشاورزی با استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار، سازماندهی مجدد و انتقال بخش‌های آب و خاک مهندسی وزارت جهاد کشاورزی به قطب‌های کشاورزی، استقرار در دانشگاه‌های کشاورزی در قطب‌های کشاورزی کشور، تشکیل انجمن‌های مصرف‌کنندگان آب، تشکیل سازمان‌های متعدد رفتارسنجی، ایجاد تشکیلات مناسب بهره‌برداری و نگهداری شبکه‌های آبیاریف انطباق روشهای آبیاری با شرایط آب، خاک، گیاه و اقلیم به منظور بهینه نمودن این روشها و تأمین بودجه کافی برای امورات فوق. اگرچه مشکلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی همگی در پائین نگاه داشتن بهره‌وری آب کشاورزی مؤثر می‌باشند ولی در شرایط فعلی مهمترین این عوامل عدم استفاده بهینه از منابع آب موجود می‌باشد. این تحقیق به بررسی میزان صرفه‌جویی مصرف آب در باغات خرما استان سیستان و بلوچستان با اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار، به روش قطره‌ای، پرداخته است.

خرما، آبیاری تحت فشار، منابع آب، بهره‌وری