محمدرضا بارانی - استادیار و عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه الزهراء
سعید کاظمی - دانشجوی دکتری رشته مدرسی معارف اسلامی؛ گرایش تاریخ و تمدن اسلامی؛ دانشگاه باقرالعلوم (ع)

ادریس بن عبدالله بازمانده جنبش شهید فخ، حکومتی در مغرب الاقصی (سالهای172-375ق) پایه ریزی کرد. گزارشهای تاریخی در زمینه ماهیت مذهبی دولت ادریسیان اختلاف دارند و پیوند خانوادگی بنیانگذار حکومت به خاندان پیامبر (ص) نشانه باور شیعی دولت دانسته شده است. بررسی ماهیت مذهبی این دولت بر پایه سنجه ها، زمینه ساز دست آورد روشمند است.رواج باورهای مالکی و معتزلی از یک سو و عملکرد و باورهای آنان به اندیشه های زیدیه از سوی دیگر و هم چنین سازش با امویان اندلس و عبیدیان و خواندن خطبه به نام آنان و همراهی با خوارج بر پیچیدگی چیستی گزارش ها افزوده است. این مقاله با روش گردآوری داده های کتابخانه ای و با بررسی گفتار و رفتار ادریسیان بر پایه سنجه های دولت شیعی ، نشانه های گرایش به تشیع، اعتزال و مالکی ادریسیان را ارزیابی خواهد کرد. ماهیت مذهبی یک دولت شیعی را می توان در زمینه های رسمیت مذهب تشیع، باورهای شیعی، جایگاه عالمان شیعی، و رابطه با شیعیان در دولت بررسی کرد.

ادریسیان، دولت شیعه، مغرب الاقصی، زیدیه، ادریس بن عبدالله.