معین جهان تیغ - دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشگاه گرگان، گرگان، ایران،
منصور جهان تیغ - دانشیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، زابل، ایران،

هدف از انجام این پژوهش برآورد فرسایش و رسوب حوزه حرمک با استفاده از مدل EPM در محیط نرم افزاری GIS است. بدین منظور با تهیه لایه های مربوط به پارامترهای مدل در واحدهای همگن و تلفیق آنها، میزان فرسایش و رسوب حوزه به تفکیک زیرحوزه های منطقه مورد مطالعه برآورد و شدت فرسایش در آنها تعیین شد. براساس برآورد های مدل اپی ام، میزان فرسایش و رسوب کل حوضه به ترتیب برابر با 300517/87 و 505778/255 متر مکعب در سال می باشد. همچنین وضعیت فرسایش حوضه مورد مطالعه در کلاس خیلی شدید طبقه بندی شده که مطابق با این طبقهبندی 18432/561 هکتار از اراضی حوضه حرمک دارای فرسایش خیلی شدید است. براساس مطالعات میدانی صورت گرفته، بیشترین مناطق حساس به فرسایش به نهشته های سیلابی سخت نشده و پادگانه های گراولی که دارای پوشش گیاهی ضعیف و فاقد عملیات حفاظتی میباشند، تعلق دارد. با بررسی وضعیت موجود در منطقه و مقایسه آن با برآوردهای حاصل از مدل EPM، نتایج بیانگر آن است که مدل مورد استفاده در حوضه مورد مطالعه از دقت کافی در برآورد میزان فرسایش و رسوب و تعیین نقاط حساس به فرسایش برخوردار نمیباشد که این امر متاثر از نامتناسب بودن مدل با شرایط آب و هوایی منطقه مورد مطالعه و استفاده نکردن از سایر عوامل مهم در تولید رسوب و فرسایش میباشد. همچنین یافته های این تحقیق بیانگر آن است که استفاده از سیستمهای اطلاعات جغرافیایی با توجه به قابلیتهای بالای آن در تجزیه و تحلیل اطلاعات و تهیه و برنامهریزی اقدامات اصلاحی و حفاظتی از منابع آب و خاک، الویت دارد.

فرسایش، رسوب، مدل های تجربی، GIS، حرمک.