ابوالقاسم دادرسی سبزوار - مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

شرایط اقلیمی کشور و افزایش جمعیت، شستشو و حمل خاک حاصل خیز را تشدید ساخته است. روش های متعددی برای بررسی فرسایش خاک در دنیا ارائه گردیده است که استفاده از مدل های کمی– تجربی، از جمله ی آنها به شمار می آید، مشروط به آن که مدل انتخابی با شرایط موجود، سازگاری داشته باشد. مدل فرسایشی مورگان، مورگان و فینی از میان تعداد زیاد مدلهای موجود بدلیل استفاده از نتایج مطالعات ژئومورفولوژی و مهندسی کشاورزی و سود جستن از شمای ساده شده مدل مایر و ویشمایر، با انگیزه ی ارزیابی امکانِ استفاده از آن در شرایط اقلیمی نیمه خشک شمال کشور، انتخاب گردید. مدل در پلاتهای پژوهشیِ واقع در بخشی از مراتع شرقی حوزه کپه داغ در استان خراسان رضوی موسوم به شکر کلات نادری و همجوار با روستای سنگانه واقع در 100 کیلومتری شمال شرق شهرستان مشهد، مورد استفاده قرار گرفت. داده های مورد نیاز برای 78 کرت که در آنها فرسایش شیاری رخ نداده بود جمع آوری گردیدند. بارش، شیب، پوشش گیاهی و خاکشناسی از داده های موجود، عمق توسعه ریشه با انجام مطالعات صحرایی، رطوبت خاک در حالتِ ظرفیت زراعی و وزن مخصوص ظاهری خاک به روش آزمایشگاهی و سایر پارامترهای مدل از طریق جداول تیپِ مدل، به دست آمد. مدل برای تمام 78 کرت منتخب اجرا و مقدار تلفاتِ خاکِ برآورد شده در هر کرت با تلفات خاک مشاهده ای کرتها مقایسه شد. نتایج حاصل از ممقایسه و تجزیه و تحلیل مقادیر برآوردی توسط مدل به مقادیر مشاهده ای نشان داد که همخوانی چندان خوبی بین خروجی مدل و مقادیر مشاهده ای فرسایش خاک در هر کرت وجود ندارد.

آبخیزداری، فرسایش خاک، مدل، سنگانه