مرجان رحمانی - کارشناس ارشد آبخیزداری
سیدحمید مصباح - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس،
حمید حسینی مرندی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس،
علی نجفی نژاد - استاد یار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

فرسایش آبی در نتیجه عوامل مختلف به اشکال متفاوت از جمله خندقی ‘ در بیشتر مناطق کشور مشاهده می شود . برای بررسی رابطه ایجاد و گسترش این نوع فرسایش با افت آب زیرزمینی ، این پدیده در محل اجرای طرح بیابان زدایی تمب شولی در دشت نیریز فارس ارزیابی شد. این عرصه در 62 کیلومتری شمال غرب شهر نیریزودر پهنه جغرافیایی 54درجه و 01دقیقه تا 54درجه 06دقیقه شرقی و 29درجه 30دقیقه تا 29° و 34دقیقه عرض شمالی قرار دارد . از سال 1378 شیارهایی طولی با عمق کم در سطح زمین این دشت ظاهر شده که باگذشت زمان به خندق هایی ژرف و دراز تبدیل شده اند . با فرض این که خندق ها در نتیجه افت آب زیرزمینی ایجاد و گسترش یافته وضعیت آب زیر زمینی دشت بررسی شد . برای مطال عه افت سفره آب زیر زمینی ابتدا رقوم سطح آب چاه های نزدیک به منطقه در زمان های قبل و بعد از ظهور شیارها ارزیابی شد. با تعیین میانگین سالیانه سطح آب چاه ها، جهت زهکشی، نقشه هم سطح ایستابی و نقشه کیفیت آب این چاه ها، تاثیر این عامل، با توجه به زمان پیدایش خندق ها، در تشکیل و گسترش آن ها مورد توجه قرار گرفت . نتایج بیانگر افت سطح سفره آب زیر زمی نی در این منطقه است.در نتیجه افت سطح سفره ، زمین نشست پیدا کرده و سبب ظهور شیارها شده است. با نفوذ هرز آب به داخل شیارها، آنها در نهایت به خندق هایی ژرف و دراز تبدیل گردیده اند.

خندق، آب زیر زمینی، فارس، نیریز