بررسی عوامل و فرآیند هیدرولوژیک موثر در تولید رسوب ناشی از فرسایش آبکندی در منطقه دژکرد استان فارس

فرسایش آبکندی به دلیل تخلیه سریع آب زیرزمینی و تولید رسوب فراوان، باعث کاهش حاصلخیزی و تخریب اراضی، راه ها وسازههای عمرانی می گردد. در این تحقیق 15 آبکند فعال و معرف از نظر ویژگیهای مورفومتریک، انتخاب گردید. طول آبکند،عمق، عرض بالا و پایین و حجم فرسایش آبکندی در آن ها اندازه گیری شد . جهت تعیین عوامل موثر در گسترش و رسوب زایی آبکند ها، با استفاده از روش Stepwise در نرم افزار SPSS تحلیل آماری صورت گرفت . نتایج نشان می دهد، رسوب تولیدی ناشی از گسترش آبکندها در منطقه دژکرد تابع چهار متغیر درصد شیب، سیلت، شن و مساحت آبخیز واقع در بالای پیشانی آبکند ها است . بررسی فرآیند غالب هیدرولوژیک نشان داد، فرآیند رواناب زیرسطحی عامل هیدرولوژیک غالب در گسترش آ بکندها است و موارد با نتایج محققان خارجی تطابق دارد . همچنین این نتایج بیانگر تاثیر ویژگی حوزه آبخیز و سازند زمین شناسی در تولید رسوب ناشی ازفرسایش آبکندی است و هر اقدامی که بتواند حجم یا ارتفاع رواناب تولیدی را کاهش دهد، در کنترل آبکند های این منطقه موثر است. انحراف رواناب از پیشانی آبکند ها و کاهش رواناب توسط تعیین دقیق محل تونلها و جلوگیری از پدیده انحلال، می تواند در امر کنترل گسترش آبکند ها موثر باشد، هم چنین افزایش پوشش گیاهی با ریشه های عمیق در اطراف آبکندها، می تواند از تاثیر رواناب زیرسطحی و گسترش آنها بکاهد.

Keywords:

فرسایش آبکندی , فرآیند هیدرولوژیک , رواناب زیرسطحی , تولید رسوب