فاطمه رجبی - دانشجوی دکترا، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

هنر اسلامی همواره در ادوار مختلف حتی در دوران به ظاهر تاریک حاکمیت هایی همچون مغول توسط حکما و هنرمندان زمانه مسیر رو به روشدی را طی نموده است. یورش مغول در اواخر قرن ششم به ایران و منطقه آسیای مرکزی علی رغم اینکه موجب فرار هنرمندان و معماران از منطقه شد اما بعد از مدتی کوتاه در این دوران حاکمیت (7-10 ه.ق) صاحبان اندیشه ایرانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی و خواجه رشیدالدین فضل الله علاوه بر آنکه خوی وحشیگری مغولان را کنترل کردند دورانی را در عرصه هنر و معماری در طول سه سده در منطقه با ویژگی های خاص خود حاصل کردند که امروزه موجب شگفتی و تحسین است. خواجه نصیرالدین طوسی از حکمای بزرک اسلام در این دوران نقش برجسته ای در شکوفایی اندیشه های فقهی فلسفی کلامی هندسی نجومی و ادبی در ایران داشت. در نگاه اول به نظر نمی رسد که بتوان بین آرای او با مباحث هنری ارتباطی برقرار نمود اما با نگاهی عمیق تر می توان به نظریات او در باب هنر که متفاوت با هنرمندان پیش از خود می باشد و تا حدی به آرای معاصر نزدیک است دست یافت و همین موضوع اهمیت بررسی نظریات او در هنر را نشان می دهد. لذا هدف این نوشتار بررسی و تبیین مولفه های هنر اسلامی در اندیشه خواجه و مقایسه آن با ارای پیش از خود می باشد .روش اصلی تحقیق با بررسی منابع مکتوب کتابخانه ای و الکترونیکی آغاز می شود و درادامه به تحلیل و مقایسه با آرای گذشته می پردازد. براساس مطالعات صورت گرفته نتیجه گیری می شود که مولفه های اثری هنری تخیل و استانداردهای فنی ساخت است. تخیل به این معنا که حالت عاطفی مخاطب را تغییر دهد و استاندارهای فنی یعنی کیفیت ساخت که البته نباید مانع از تخیل شود.

هنر، اسلامی، خواجه نصیرالدین طوسی