محسن سعیدی ابواسحاقی - کارشناسی ارشد پرستاری داخلی جراحی، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد بیمارستان شهدالردگان
فیروز خالدی سردشتی - کارشناسی ارشد روان پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، عضوهیئت علمی دانشکده پرستاری بروجن

امروزه یکی از علل اصلی بیماریزایی و مرگ و میر در بیماران تحت همودیالیز،عدم پیروی از رژیم غذایی و مایعات مصرفی می باشد. ایجاد برنامه ریزی برای آموزش تغذیه ای باعث بهبود وضعیت تغذیه ای، بهبود توده بدنی و در نتیجه باعث کاهش مرگ و میر در بیماران همودیالیزی می شود. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه تاثیر آموزش به بیمار و خانواده با آموزش به بیمار بر پیروی از رژیم غذایی و مایعات مصرفی در بیماران تحت درمان با همودیالیز در بیمارستان های منتخب دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد انجام شد.مواد و روش ها: این پژوهش، مطالعه نیمه تجربی است .نمونه های پژوهش شامل 153بیمار در محدوده سنی 18 تا 65 سال می باشد که به طور غیر تصادفی در سه گروه آموزش به بیمار(51 نفردر روزهای فرد) و آموزش به بیمار و خانواده (51 نفر در روزهای زوج) و شاهد(51 نفردر روزهای زوج و فرد) قرار گرفتند. میزان پیروی بیماران از رژیم غذایی و مایعات مصرفی با استفاده از پرسشنامه ساخته خانم فاطمه سوخک به روش خود گزارش دهی در دو مرحله قبل و بعد از مداخله بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 20 با آزمون آماری کوکران و مک نمار انجام شد.یافته ها: قبل از انجام مداخله در اکثر موارد مربوط به رژیم غذایی و مایعات مصرفی ، سه گروه از نظردرصد میزان پیروی از رژیم غذایی و مایعات مصرفی اختلاف معنی داری نداشتندp=0/50)).اما بعد از مداخله اختلاف معنا داری بین سه گروه از لحاظ درصد میزان پیروی از برنامه رژیم غذایی در اکثر موارد مربوط به رژیم غذایی و مایعات مصرفی مشاهده شد ( .(p<0/001آموزش در هر دو گروه مداخله موثر بود ولی میزان درصد پیروی در گروه آموزش به خانواده و بیمار بیشتر از گروه آموزش به بیمار مشاهده شد. بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که علاوه بر آموزش به بیمار، آموزش به خانواده بیمار نیز در رعایت رژیم غذایی بیماران تحت درمان با همودیالیز می تواند موثر باشد لذا توصیه می شود مداخلات آموزشی مربوط به پیروی از رژیم غذایی و مایعات مصرفی در بیماران تحت همودیالیز با مشارکت خانواده ها انجام شود. جهت تداوم آموزش، مداخلاتی جهت اصلاح و تعدیل روش های زندگی و پی گیری برنامه های آموزشی پیشنهاد می شود.

آموزش به خانواده، آموزش به بیمار، پیروی از رژیم غذایی و مایعات مصرفی، بیماران تحت همودیالیز