محمد پاک نژاد - دانشجوی دکتری زبان شناسی دانشگاه آزاد ،واحداهواز
الخاص ویسی - استادیار گروه زبان شناسی و ادبیات زبانهای خارجی دانشگاه پیام نورایران
محمود نقی زاده - استادیار گروه زبان شناسی و ادبیات زبانهای خارجی دانشگاه پیام نور اهواز

در پژوهش حاضر، استعاره های ­رایج در پیکره ضرب المثل های شمال خوزستان، در ­­­­­چارچوب معنی شناسی شناختی بر اساس مدل انتخابی طرحواره های تصویری گرین و ایوانز (2006) بررسی می شوند.­­ثبت و ضبط کردن زبان ها و ­­­­گویش ها یکی از عوامل حفظ و انتقال صحیح زبان از نسلی به نسلدیگر است. یکی از علل فراموشی تدریجی زبان های محلی را می توان در نبود متون ادبی آنها دانست. در این راستا، ­­ضرب المثل ها می توانند به عنوان بخشی از فرهنگ­ هویت ملی، هویت فردی و اجتماعی نقش عظیمی را در انتقال و ­شناخت مفاهیم و مطالعات زبانی ایفا کنند. نقش ضرب المثل ها و کشف ساختار نظام شناختی آنها در راستای ارتباط با محیط پیرامون خود، تاثیربسزایی بر چگونگی انتخاب عناوین و پردازش هدفمند آنها در گویش های مختلف ایرانی دارند. از این رو انجام این تحقیق در قالب معنی شناسی شناختی اهمیت پیدا می کند. این پژوهش به شیوه توصیفی- استقرایی انجام گرفته و بخشی از داده های جمع آوری شده از طریق روش میدانی از گویشوران بومی منطقه بوده است. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که تعامل تجربه و محیط پیرامون در شکل گیری طرحواره ها و استعاره های مفهومی نقش ارزشمندی­ را­ در کاربرد مفاهیم شناخته شده­ در گفتمان ­مخاطبان­  ایفا می کند؛ همچنین انواع کلی طرحواره های مشخص شده در مدل گرین و ایوانز (2006) ازجمله طرحواره فضا، طرحواره حرکتی، طرحواره ظرف (حجم)، نیروی متقابل، طرحواره اتحاد و طرحواره موجودیت، در ضرب المثل های شمال خوزستان در گویش دزفولی یافت می شود.

کلید واژه ها: معنی شناسی شناختی , طرح واره های تصویری , گویش دزفولی , ضرب المثل