مریم سعدی - دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
رسول رسولی پور - استادیار دانشگاه خوارزمی
محسن جوادی - استاد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

کلی جیمز کلارک خاستگاه جهان و ریشه های انواع (مه بانگ و تکامل) را دو موضوع مهم، در تبیین رابطه ی میان علم ودین می داند. او معتقدست هر چند موضوع اول می تواند تقویت کننده ی باور به وجود یک آفریننده باشد، اما موضوع دوم، اغلب به دلیل شیوه های غلط نحوه ی پرداختن به آن، قول به تعارض علم ودین را موجب گردیده است. در این راستا بررسی جریان های ایجاد شده در مواجهه با نظریه تکامل و مواضع آن ها در بازتعریف رابطه ی علم ودین از محورهای مورد بررسی این مقاله می باشد. از جمله نحوه ی مواجهه ی اندیشمندان مسلمان و عوامل موثر در نوع موضع گیری آن ها، که مورد توجه وبررسی نوینی قرار می گیرد. مواجهاتی که به نظر می رسد شکل گیری آن خصوصا در ایران،  براساس باور به تعارض علم و دین و یا علم ستیزی نبوده؛ بلکه دلایلی قابل تامل را داشته است. دلایلی که با ظهور تفاسیر کور و تصادفی از تکامل و تحمیل بر پیامدهای الهیاتی آن، وضوحی مضاعف یافت. تحلیل کلارک بر معنای تصادفی بودن فرایند تکاملی و تبیین وی بر خالقیت خداوند، هنگامی که تکامل با رویکردی تصادفی در دست است، مواجهه ای نوین و پاسخی است که زیست شناسان تکاملی را به چالش فرا می خواند.

جیمز کلارک, تکامل, تصادف, دین, علم, اندیشمندان مسلمان