مبنای انسجام گروی وجودی ملاصدرا در باب رکن توجیه

حقیقت معرفت از دیرباز مورد توجه فیلسوفان و معرفت شناسان بوده و تعریف رایج از معرفت باور صادق موجه بوده است. اغلب معرفت شناسان در باب توجیه، مبناگروی یا انسجام ­گروی را در پیش گرفتند. حکمای مسلمان، در مولفه­ صدق، نظریه مطابقت و در مولفه­ توجیه، مبناگروی را روش خود قرار دادند. ملاصدرا با توجه به وجودی دانستن علم و تاکید بر نقش برهان و کشف در رسیدن به معرفت، به یک نظریه ترکیبی در باب توجیه دست یافته است که صرفا مبناگروی یا انسجام گروی نیست. در این نظریه برهان و کشف (تزکیه نفس) نقش اعدادی در مواجهه وجودی با وجود مجرد و در نتیجه توجیه باور دارند. مبناگروی ملاصدرا در حیطه علم حصولی به معنای وجود دو نوع گزاره پایه و غیر­پایه است که گزاره­ های غیر­پایه به گزاره پایه متکی است. انسجام­ گروی او به معنای این است باید معارف حصولی با معارف حضوری و نیز معارف حضوری با معارف حصولی سازگار باشند. در این نظریه، حقیقت برهان و کشف یک چیز است و آن مواجهه حضوری با معلوم است، که یا محصول برهان و یا تزکیه نفس (کشف) است، به گونه ­ای که هر دو وجود عالم را ارتقا داده و وی را در حضور معلوم می نشاند و اتحاد عالم و معلوم محقق می گردد.

Keywords:

ملاصدرا , معرفت شناسی , رکن توجیه , مبناگروی , انسجام گروی , مبنای انسجام گروی وجودی